چكيده :
اين پژوهش به منظور " عوامل موثر بر افزايش بهره وري نيروي انساني شركت ..." انجام گرديده است .
تعداد كاركنان رسمي وقراردادي شركت ...دراين تحقيق 464 نفر مي باشد كه پس از قرار گرفتن درفرمول كوكران 169 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده اند ونمونه گيري بصورت تصادفي طبقه اي انجام شد
عوامل سازماني ، فني ، فردي واخلاقي بعنوان عوامل موثر برافزايش بهر ه ور نيروي انساني ازبين عوامل متعدد مطرح شدند. وهمچنين براي جمع آوري داده ها از پرسشنامه اي مشتمل بر 158 سوال بر پايه مدل درختي (AHP ) استفاده شد واطلاعات جمع آوري شده با روش AHP(تصميم گيري چند معياره ) مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت وضرايب روايي وپايايي پرسشنامه به ترتيب 94/0 و 806/0 بر آورد گرديد نيز تجزيه وتحليل داده ها نشان داد كه :
الف ) عوامل اخلاقي درايجاد بهره وري نسبت به عوامل فردي و سازماني اولويت دارند .
ب ) عوامل فردي در ايجاد بهره وري نسبت به عوامل فني و سازماني اولويت دارند .
با توجه به اين كه درهر دسته از عوامل مجموعه اي از متغيرها مطرح بوده كه مورد بررسي قرار گرفته اند تجزيه وتحليل داده ها ترتيب آنها را مشخص كرده كه بدين شرح است :
-
متغير هاي مربوط به عامل سازماني موثر بربهره وري بدين ترتيب اولويت بندي شدند آموزش وتربيت كاركنان ، ايجاد انگيزش ، اطلاع يافتن از عملكرد، ايجاد رقابت وارتقاي شغلي ِ ، ايجاد امكانات وخدمات رفاهي ، تغيير واصلاح نگرش ، نو آوري ، مساعد نمودن شرايط بهداشتي وايمني ويكپارچگي
-
متغيير هاي مربوط به عامل اخلاقي موثر بر بهره وري بدين ترتيب اولويت بندي شدند: تعهد ووفاداري ، سخت كوشي ، انتقال معلومات ، صداقت ، وجدان كاري ، رفتار وبر خورد مناسب با ديگران ، شرافت ، خالص سازي عمل ومبارزه با فساد اداري
-
متغييرهاي مربوط به عامل فني موثر بربهره وري بدين ترتيب اولويت بندي شدند : استفاده از تجهيزات ، بروز كردن تجهيزات ، استفاده از سايتهاي اينترنتي ، استفاده از سيستم هاي اداري ومالي مكانيزه واستفاده از شيوه هاي نوين تبليغات
-
متغيير هاي مربوط به عامل فردي موثربر بهره وري بدين ترتيب اولويت بندي شدند : سطح تحصيلات ، توان وآمادگي كار ، سازگاري محيطي ، سلامتي جسمي وروحي ، خلاقيت ، افزايش مهارت ومعلومات ، شناخت شغل ، رعايت مقررات وانضباط اداري واعتماد به نفس
ودرپايان ، براساس يافته هاي حاصل از تحقيق به ارائه پيشنهاداتي براي سطوح مديريت وكاركنان و توصيه هايي براي سايرپژوهشگران پرداخته شده است .
بيان مسئله
بهره وري عبارت است از استفاده بهينه ازمنابع گوناگون از جمله نيروي انساني،در راستاي اهداف زير:
الف- توليد كالاها وخدماتي كه مصرف كنندگان ويااستفاده كنندگان آنها را با طيب خاطر طلب نمايند
ب- رضايت شغلي كاركنان را به حداكثر برساند.
ج- مطلوبيت زندگي كاركنان را درتمام ابعاد زندگي آن ارتقاء دهد.
دراين تعريف نخست بحث از استفاده بهينه ازمنابع به ميان مي آيد كه مهم ترين بخش استفاده مطلوب ازمنابع انساني است( محب علي، 1375)
زيرا استفاده بهينه از سايرمنابع اعم از ماشين آلات، مواد، انرژي و غيره. هر يك سقفي دارند وتحت هيچ شرايطي نمي توان از سقف آن تجاوز نمود براي مثال سقف استفاده ازمواد به صفر رساندن ضايعات وبهره گيري درست بجا و درست از آنهاست. ليكن انسان، تنهاعامل توليد است كه عملكرد وي هيچ گونه محدوديتي ندارد انسان از يك سو مي تواند نقشي مخرب داشته باشد و از سوي ديگر تجلي واسوه خلاقيت واوج كمال باشد چرا كه خداوند درنهاد مادوفرشته نهاده است فرشته خوبي و فرشته بدي وناراستي وما با كردار وانديشه خود ميتوانيم يكي ازاين دو را به فرمان خويش در آوريم ودرعين حال خود، فرمانبردار آن باشيم(محب علي، 1375)
بديهي است ايمان به رستگاري انسان، حس كمال يابي وكمال جويي رادر فرد افزون ميكند وتبعات آن حس پارسايي فردي است ونتيجه اش پارسايي خانوادگي كه درنهايت به پارسايي اجتماعي منجر مي شود. سرباز ايراني درشهريور20، به رغم مجهز بودن به اسلحه كافي بي انگيزه، و بي هدف درمقابل دشمن، واكنشي نداشت وعملكرد او انفعالي بود اما هم او شاهد والاترين تجليات ايمان واعتقاد به خداوند ورشادت وشهادت جوانان وطن دربرابر دشمن متجاوز در دوران 8 سال دفاع مقدس بوده رسد آدمي به جايي كه به جز خدانبيند . بنابراين تلاش براي ارتقاي بهره وري نيروي انساني واستفاده بهينه از نيروي نامتناهي انسان راهي بي انتهاست و دراين راه پرفراز ونشيب ، يكي ديگر ازاهداف بهره وري، ارتقاء مطلوبيت زندگي با تمام ابعاد آن است. در مكتب ما، بعدمادي ومعنوي زندگي، هر دو موردتاكيد است ومعناي خسارت دنيا وآخرت يا سود دنيا و آخرت كه درگفتگو هاي روزمره مابه كار گرفته ميشود نشات گرفته از همين اعتقاد است بر همين اساس مي توانيم بهره وري را ابزاري تلقي كنيم كه ما را به اهداف خير ومعقول دنيوي و اخروي نزديك مي كند.(محب علي، 1375)
سازمان هاي تحقيقاتي با استعانت از مطالب فوق ازبهره وري به عنوان معياري درجهت بهبود مستمر شرايط موجود خود استفاده مي كنند.بهبود ارتقاي سطح بهره وري سازمان هاي تحقيقاتي از راه هاي مختلفي امكان پذير است شناخت عوامل موثر بر ارتقاي بهره وري وميزان تاثير آنها مقدمه لازم در راه دستيابي به مكانيزم هاي ارتقاي بهره وري است. اين عوامل طيف وسيعي دارد كه مي توان آنها را به طور كلي به دودسته عوامل بيروني، عوامل دروني تقسيم بندي كرد. درميان عوامل دروني ،امكانات نرم افزاري وسخت افزاري سازمان وجود دارد و يكي ازمهم ترين عوامل نرم افزاري تاثير گذار در بهره وري، عامل نيروي انساني شاغل در سازمان هاست. بهبود درعملكرد نيروي انساني از طريق ايجاد سيستم هاي انگيزشي وبرنامه هاي آموزشي ونيز اجراي طرح هاي تعديل نيروي انساني، درصورتي كه در يك چهارچوب هدفدار وقانونمند هدايت شود مي تواند سطح بهره وري نيروي انساني راارتقاء دهد.( تفضلي، 1372)
اهداف تحقيق
بهره وري مفهومي است جامع وكلي كه ارتقاء آن به عنوان يك ضرورت جهت ارتقاي سطح زندگي انسانهاو ساختن اجتماعي مرفه تر كه هدف كلي براي همه كشور هاي جهان است همواره مدنظر مديريت سازمان ها مي باشد رسالت اصلي علم مديريت، دستيابي به بهره وري بيشتر است واين امر همواره مدنظر مديران براي اداره و مهندسي مجدد سازمانها بوده است. (ابطحي ، 1375)
لذا اين بينش، كه همانا استفاده صحيح وبهره گيري مناسب نيروي انساني ازامكاناتش درسازمان ها ميباشد نه تنها درصدد رفع نياز هاي نيروي انساني است بلكه درصدد تامين رفاه وآسايش و جلب رضايت هرچه بيشتر اوست زيرا كه انسان غالباً با تامين نياز هايش بهتر ميتواند درراه ميل به اهداف وپيشرفت و سازندگي گام بردارد.
ولي باتوجه به اينكه خواسته هاونياز هاي اعضاي سازمان هاي متفاوت، مختلف ميباشد بنابر اين بررسي اينكه در يك سازمان چه عواملي ازنظر كاركنان جهت ارتقاء بهره وري موثرتر است ضروري است.
به طور خلاصه هدف اصلي از انجام اين تحقيق شناخت بررسي عوامل موثر بر ارتقاء بهره وري نيروي انساني است تا از اين رهگذر مديريت بتواند براي دستيابي به راهكارهاي مناسب جهت تقويت اين عوامل اقدام نمايد. تا در نهايت بتواند رضايت مشتريان خويش را فراهم سازد. اين اهداف به طور خلاصه به صورت ذيل قابل بيان است.
-
شناسايي ترتيب عوامل از ديد كاركنان سازمان هاي تحقيقاتي
-
تدوين الگو وارائه پيشنهاداتي براي ارتقاء بهره وري در سازمان
ساختن درخت سلسله مراتب تصميم
چون دراين تحقيق از روش AHP به عنوان ابزار تصميم گيري استفاده شده است . بنابراين بايد يك درخت سلسله مراتب مناسب كه بيان كننده مساله تحت مطالعه است، فراهم گردد. سلسله مراتب تصميم، درختي است كه با توجه به مساله تحت بررسي داراي سطوح متعدد است. (ماندي، 1988)
اختصاصاً سطح اول هر درخت بيان كننده هدف تصميم گيري است . سطح آخر هر درخت نيز بيان كننده گزينه هايي هستند كه با همديگر مقايسه مي شوند و براي انتخاب در رقابت با همديگر هستند. ديگرسطوح ( مياني) نشان دهنده فاكتورهايي است كه ملاك مقايسه گزينه ها هستند ( آذر، 1373)
كه در اين تحقيق اين سه سطح عبارتند از :
سطح يك ( هدف): اولويت بندي عوامل موثر بر افزايش بهره وري نيروي انساني در شركت ...
سطح دو ( فاكتورها) : فاكتورهايي هستند كه به منظور رسيدن به فرضيات تحقيق آورده شده اند و براساس آنها گزينه هاي رقيب با همديگر مقايسه مي شوند. پنج معيارمساله، سرعت، شور و شوق، مسئوليت پذيري، علاقه مندي و كيفيت مي باشند.
سطح سه ( گزينه هاي رقيب): درسطح آخر فرضيات تحقيق اند كه براساس چهار عامل سازماني، فني( تجهيزاتي) ، فردي و اخلاقي استوار مي باشند.
هر يك از عوامل ذكر شده در اين سطح خود داراي متغيير هستند كه هر يك از اين متغيرها مربوط به هر عامل، ( عامل سازماني با 9 متغير، عامل فني با 5 متغير، عامل فردي با 9 متغير و عامل اخلاقي با 9 متغير) با هم به صورت دو به دو مقايسه مي شوند. شكل 3-1 روابط بين اين سه سطح را به وضوح نشان مي دهد.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل 1- كليات پژوهش.... 1
1-1- مقدمه. 2
1-2- موضوع پژوهش.... 2
1-3- بيان مسئله. 2
1-4- اهداف تحقيق.. 3
1-5- فرضيه هاي تحقيق: 4
1-6- ويژه كردن موضوع. 4
1-7- ضرورت و اهميت موضوع. 4
1-8- تعريف مفاهيم و اصطلاحات.. 7
فصل 2- ادبيات و مستندات تحقيق... 12
2-1- مقدمه. 13
2-2- تعريف بهره وري.. 13
2-2-1- تعريف بهره وري از ديدگاه سازمانهاي بين المللي.. 16
2-2-2- سازمان همكاري اقتصادي و توسعه : 16
2-2-3- سازمان بين المللي كار در تعريف بهره وري مي گويد : 16
2-2-4- آژانس بهره وري اروپا بهره وري را چنين تعريف كرده است. 16
2-2-5- بهره وري طبق تعريف سازمان بهره وري آسيا عبارت است از : 17
2-2-6- نظر مركز بهره وري ژاپندر مورد بهره وري چنين است : 17
2-2-7- تعريف بهره وري از نقطه نظر صاحب نظران و شخصيتهاي گوناگون. 17
2-2-8- ديدگاهها و تعابير گوناگون از مفهوم بهره وري.. 18
2-2-9- بهره وري از ديد كاركنان و كارگزاران : 18
2-2-10- بهره وري از ديد توليد كنندگان عبارت است از : 18
2-2-11- بهره وري از ديد دولتها 18
2-2-12- بهره وري از ديد ملتها 19
2-3- پيشينه مفهوم بهره وري.. 20
2-4- تحليل مفهوم بهره وري.. 22
2-5- برداشت هاي نادرست از مفهوم بهره وري.. 24
2-6- بهره وري در سطوح مختلف... 25
2-7- رابطه بهره وري با ساير مفاهيم.. 26
2-7-1- بهره وري و توليد. 26
2-7-2- بهره وري و سوددهي.. 27
2-7-3- بهره وري و اشتغال. 27
2-7-4- بهره وري و كيفيت.. 28
2-7-5- بهره وري و تورم. 28
2-8- انواع اساسي بهره وري.. 29
2-8-1- بهره وري جزئي.. 29
2-8-2- بهره وري عوامل كل.. 29
2-8-3- بهره وري كل.. 29
2-9- عوامل موثر بر بهره وري.. 30
2-9-1- عوامل موثر بر افزايش بهره وري.. 30
2-9-2- عوامل داخلي.. 31
2-9-3- عوامل خارجي.. 32
2-10- بهره وري نيروي انساني.. 35
2-10-1- بهره وري نيروي انساني چيست؟. 35
2-10-2- اهميت نيروي انساني در بهره وري.. 36
2-10-3- نقش و اهميت بهره وري نيروي انساني.. 37
2-10-4- عوامل موثر بر بهره وري نيروي انساني.. 38
2-10-5- عوامل موثر بر بهره وري نيروي انساني از ديدگاه سازمان بين المللي كار 41
2-10-6- قطعنامه سازمان ملي بهره وري در ايران. 42
2-10-7- در سطح عموم افراد جامعه : 42
2-10-8- در برنامه ريزي ها و تصميم گيري هاي ملي.. 43
2-10-9- در واحدهاي توليدي و خدماتي.. 43
2-11- بهره وري نيروي انساني در ايران.. 44
2-12- عوامل موثر بر افزايش بهره وري نيروي انساني سازمان هاي تحقيقاتي.. 48
2-12-1- عوامل موثر بر بهره وري كاركنان. 48
2-12-1-1- عوامل سازماني................. 48
2-12-1-2- عوامل فني (تجهيزاتي). 51
2-12-1-3- عوامل فردي..................... 55
2-12-1-4- عوامل اخلاقي................. 57
2-13- پيشينه پژوهش.... 66
2-13-1- چكيده تحقيقات انجام شده در ايران. 66
2-13-2- چكيده تحقيقات انجام شده در كشورهاي ديگر. 69
2-14- خلاصه. 70
فصل 3- روش شناسي تحقيق... 72
3-1- مقدمه. 73
3-2- روش تحقيق: 73
3-3- جامعه آماري: 74
3-4- تعيين حجم نمونه : 77
3-5- ابزار جمع آوري داده ها: 78
3-5-1- ساختار پرسشنامه: 78
3-5-2- ساختن درخت سلسله مراتب تصميم. 79
3-5-3- ساختار پرسشنامه براساس مدل درختي.. 81
3-6- روايي و اعتبار ابزار جمع آوري داده ها: 82
3-7- نحوه گردآوري داده ها: 84
3-8- روش تجزيه و تحليل داده ها: 84
3-9- خلاصه. 89
فصل 4- تجزيه و تحليل اطلاعات... 91
4-1- مقدمه : 92
4-2- توصيف شاخص هاي دمو گرافيك ( بررسي ويژگي هاي عمومي ): 92
4-2-1- وضعيت جنسيت كاركنان : 92
4-2-2- وضعيت سني كاركنان. 92
4-2-3- وضعيت ميزان تحصيلات كاركنان. 93
4-2-4- وضعيت تأهل كاركنان. 93
4-2-5- وضعيت استخدام كاركنان. 93
4-2-6- وضعيت سابقه كاركنان. 94
4-2-7- وضعيت ميزان آشنايي كاركنان با مفهوم بهره وري.. 94
4-3- بررسي سؤالات پرسشنامه. 95
4-3-1- تجزيه و تحليل سؤالات مربوط به پرسشنامه شماره 1. 95
4-3-1-1- ترتيب اولويت فاكتور ها از نظر كاركنان مورد بررسي.. 97
4-3-2- تجزيه و تحليل سؤالات مربوط به پرسشنامه شماره 2. 97
4-3-2-1- ترتيب اولويت عوامل از نظر كاركنان مورد بررسي.. 99
4-3-3- تجزيه و تحليل سؤالات مربوط به پرسشنامه شماره 3. 99
4-3-3-1- ترتيب اولويتها عوامل از نظر كاركنان مورد بررسي.. 101
4-3-4- تجزيه و تحليل سؤالات مربوط به پرسشنامه شماره 4. 102
4-3-4-1- ترتيب اولويت عوامل از نظر كاركنان مورد بررسي.. 104
4-3-5- تجزيه و تحليل سؤالات مربوط به پرسشنامه شماره 5. 104
4-3-5-1- ترتيب اولويت عوامل از نظر كاركنان مورد بررسي.. 106
4-3-6- تجزيه و تحليل سؤالات مربوط به پرسشنامه شماره 6. 106
4-3-6-1- ترتيب اولويت عوامل از نظر كاركنان مورد بررسي.. 108
4-3-7- تجزيه و تحليل سوالات مربوط به پرسشنامه شماره 7. 109
4-3-8- تجزيه و تحليل سوالات مربوط به پرسشنامه شماره 8. 113
4-3-8-1- ترتيب اولويت متغير هاي عوامل فني از نظر كار كنان مورد بررسي.. 114
4-3-9- تجزيه و تحليل سو الات مربوط به پرسشنامه شمار ه 9. 115
4-3-9-1- ترتيب اولويت متغير هاي عوامل فردي از ديد كار كنان مورد بررسي.. 118
4-3-10- تجزيه و تحليل سو الات مربوط به پر سشنامه شماره 10. 119
4-3-10-1- ترتيب اولويت متغير ها ي عوامل اخلاقي از ديد كاركنان مورد بررسي.. 122
4-3-11- ترتيب عوامل از نظر كاركنان مورد بررسي.. 122
4-4- بررسي فرضيه هاي تحقيق.. 123
فصل 5- بحث و نتيجه گيري.. 126
5-1- مقدمه: 127
5-2- نتايج فرضيه هاي تحقيق.. 127
5-3- بحث و بررسي.. 127
5-4- محدوديتهاي پژوهش.... 132
5-5- پيشنهادات.. 133
فهرست جداول
جدول3‑1- جامعه آماري پژوهشي بر طبق اعلام شركت ...به تفكيك وضعيت تحصيلي، سابقه كار، سن، رتبه، بخش مشاغل، وضعيت تاهل .75
جدول3‑2- جامعه آماري پژوهشي به تفكيك سطح تحصيلات به همراه درصد فراواني.. 77
جدول3‑3- نمونه آماري مورد پژوهش به تفكيك سطح تحصيلات... 78
جدول3‑4- مقياس مقايسه دو به دو در AHP. 82
جدول4‑1- توزيع فراواني جنسيت كاركنان. 92
جدول4‑2- توزيع فراواني سن كاركنان. 92
جدول4‑3- توزيع فراواني ميزان تحصيلات كاركنان. 93
جدول4‑4- توزيع فراواني وضعيت تأهل كاركنان. 93
جدول4‑5- جدول توزيع فراواني وضعيت استخدام كاركنان. 93
جدول4‑6- جدول توزيع فراواني سابقه كار كاركنان. 94
جدول4‑7- جدول توزيع فراواني ميزان آشنايي كاركنان. 94
جدول4‑8- ماتريس مقايسه فاكتور ها 95
جدول4‑9- ماتريس نرمال سازي و ميانگين موزون. 95
جدول4‑10- بردار اولويتها 95
جدول4‑11- بردار مرتب شده اولويتها 96
جدول4‑12- بردار WSV.. 96
جدول4‑13- نسبت سازگاري CR.. 96
جدول4‑14- ترتيب اولويت فاكتور ها 97
جدول4‑15- ماتريس مقايسه فاكتور ها 97
جدول4‑16- ماتريس نرمال و موزون شده. 98
جدول4‑17- بردار اولويتها
جدول4‑18- بردار مرتب شده الويتها 98
جدول4‑19- بردار WSV.. 98
جدول4‑20- نسبت سازگاري CR.. 99
جدول4‑21- جدول اولويت بندي عوامل.. 99
جدول4‑22- ماتريس مقايسه فاكتور ها 99
جدول4‑23- ماتريس نرمال و موزون شده. 100
جدول4‑24- بردار اولويتها 100
جدول4‑25- بردار مرتب شده اولويتها 100
جدول4‑26- بردار WSV.. 101
جدول4‑27- نسبت سازگاري CR.. 101
جدول4‑28- جدول اولويت بندي عوامل.. 101
جدول4‑29- ماتريس مقاسه فاكتور ها نسبت به هم.. 102
جدول4‑30- -ماتريس نرمال و موزون شده. 102
جدول4‑31- بردار اولويتها 102
جدول4‑32- بردار مرتب شده اولويتها 103
جدول4‑33- بردار WSV.. 103
جدول4‑34- نسبت سازگاري CR.. 103
جدول4‑35- جدول اولويت بندي عوامل.. 104
جدول4‑36- ماتريس مقايسه فاكتور ها 104
جدول4‑37- ماتريس نرمال و موزون شده. 104
جدول4‑38- بردار اولويتها 105
جدول4‑39- بردار مرتب شده. 105
جدول4‑40- بردار WSV.. 105
جدول4‑41- جدول CR.. 106
جدول4‑42- جدول ترتيب اولويت عوامل.. 106
جدول4‑43- ماتريس مقايسه فاكتور ها 106
جدول4‑44- ماتريس نرمال و موزون شده. 107
جدول4‑45- بردار اولويتها 107
جدول4‑46- بردار مرتب شده اولويتها 107
جدول4‑47- جدول WSV.. 108
جدول4‑48- نسبت سازگاري CR.. 108
جدول4‑49- جدول اولويت بندي عوامل.. 108
جدول4‑50- ماتريس مقايسه فاكتور ها 109
جدول4‑51- ماتريس نرمال و موزون شده. 110
جدول4‑52- بردار اولويتها 111
جدول4‑53- بردار مرتب شده اولويتها 111
جدول4‑54- بردار WSV.. 112
جدول4‑55- نسبت سازگاري CR.. 112
جدول4‑56- جدول اولويت بندي معيار هاي سازماني.. 113
جدول4‑57- ماتريس مقايسه فاكتور ها 113
جدول4‑58- ماتريس نرمال و موزون شده. 114
جدول4‑59- جدول اولويت بندي معيار هاي فني.. 115
جدول4‑60- ماتريس مقايسه فاكتور ها 115
جدول4‑61- ماتريس نرمال و موزون شده. 116
جدول4‑62- جدول بردار اولويتها 117
جدول4‑63- بردار مرتب شده اولويتها 117
جدول4‑64- بردار WSV.. 117
جدول4‑65- نسبت سازگاري CR.. 118
جدول4‑66- جدول اولويت بندي عوامل فردي.. 119
جدول4‑67- ماتريس مقايسه فاكتور ها 119
جدول4‑68- ماتريس نرمال و موزون شده. 121
جدول4‑69- بردار اولويتها 121
جدول4‑70- بردار مرتب شده اولويتها 121
جدول4‑71- جدول اولويت بندي معيارها هاي اخلاقي.. 122
جدول4‑72- ماتريس خلاصه محاسبات نرمال سازي و ميانگين موزون براي انتخاب بهترين عامل.. 122
جدول4‑73- بردار اولويتها 123
جدول4‑74- بردارمرتب شده اولويتها 123
جدول4‑75- ترتيب عوامل از نظر كاركنان مورد بررسي.. 123
پرداخت با كليه كارتهاي عضو شتاب امكان پذير است.
